مدل کسب و کار (بیزینس مدل) چیست؟
برای شروع بیایید درباره بیزینس مدل یا مدل کسب و کار صحبت کنیم. در مدل کسب و کار به این سوال پاسخ می‌دهید که چگونه تصمیم دارید با این بیزینس کسب درآمد کنید. چه ارزشی را به مشتری می‌دهید و درواقع چرا مشتری باید محصول شما را به محصول مشابه ترجیح دهد و از شما خرید کند. در بیزینس مدل باید به صورت توصیفی (نه با اعداد و ارقام) راه کسب درآمد و هزینه‌ها را بیان کنید. به بیان ساده در بیزینس مدل باید سه بخش زیر را توضیح دهید:
۱-هرچه برای تولید محصولتان نیاز دارید را لیست کنید. ازجمله مواد اولیه، نیروی‌های موردنیاز، طراحی‌های اولیه و …
۲-هرچه برای فروش محصول نیاز دارید را بیان کنید. ازجمله بازاریابی، توزیع، ارائه سرویس‌های پس از فروش، فرآیندهای مختلف فروش و …
۳-استراتژی کسب درآمد یا اینکه مشتری چگونه و به چه مقدار برای محصول شما پرداختی خواهد داشت. استراتژی‌های قیمت‌گذاری، روش‌های پرداخت، زمان‌بندی پرداخت‌ها و …
بوم بیزینس مدل (مدل کسب و کار) چیست؟
بوم مدل کسب و کار یک ابزار کاربردی و خوب برای فهمیدن بیزینس مدل به‌صورت ساختاریافته و بصری است. استفاده از بوم بیزینس مدل به شما کمک می‌کند تا بینش خوبی نسبت به کلیت کسب و کار به دست آورید. با استفاده از بوم دیجیتال مارکتینگ نکات استراتژیک و ضروری برای راه‌اندازی یک کسب و کار مانند مشتریان هدف، ارزش پیشنهادی شما و مسیر یا کانالی که از طریق آن ارزش محصول خود را به مشتری منتقل می‌کنید و اینکه دقیقاً از چه راهی کسب درآمد می‌کنید، را خواهید دانست. حتی با استفاده از بوم مدل کسب و کار برای رقیبان می‌توانید دید خوبی از رقبا و روش رقابت و پیروزی پیدا کنید. در تصویر بالا تصویر بوم بیزینس مدل را می‌بینید. بوم بیزینس مدل از بخش‌های زیر تشکیل‌شده است:
1.شرکای کلیدی
2.فعالیت‌های اصلی
3.ارزش پیشنهادی
4.ارتباط با مشتریان
5.بخش مشتریان
6.منابع اصلی
7.کانال توزیع
8.ساختار هزینه‌ها
9.جریان درآمد
بوم بازاریابی دیجیتال چیست؟
بوم کسب و کار و بوم دیجیتال مارکتینگ ابزارهای مشابهی هستند. بیزینس مدل یک برنامه کلی برای کسب و کار است و در ادامه لازم است همه گروه‌های کسب و کار متناسب با اهداف و مسیر مطرح‌شده در بیزینس مدل، استراتژی‌هایی برای خود در نظر بگیرند تا به اهداف کلی بیزینس برسند. درنتیجه بوم دیجیتال مارکتینگ راهکارها و برنامه‌های بازاریابی دیجیتال برای رسیدن به اهداف تعیین‌شده را در یک صفحه به تصویر می‌کشد.
بوم دیجیتال مارکتینگ یا digital marketing canvas به دیجیتال مارکترها کمک می‌کند تا بتوانند ایده پردازی کنند و مسیر رسیدن به اهداف را ثبت کنند. دیجیتال مارکترها از این ابزار برای به اشتراک گذاشتن کلیات پروژه برای اعضای تیم خود، مشتریان و ذی‌نفعان استفاده می‌کنند.
همچنین بوم دیجیتال مارکتینگ به کارشناسان بازاریابی کمک می‌کند تا ایده‌های خود را تست و بعد اجرا کنند تا از ریسک‌های احتمالی جلوگیری شود.دو نوع بوم دیجیتال مارکتینگ وجود دارد که مورد استفاده بازاریابان قرار می‌گیرد.
استفاده از بوم دیجیتال مارکتینگ چه منافعی دارد؟
همان‌طور که گفتیم بوم بیزینس مدل و بوم دیجیتال مارکتینگ ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. بدون فهم درست بیزینس مدل، راه‌اندازی و اجرای کمپین دیجیتال مارکتینگ ممکن نیست.
همچنین استفاده از بوم دیجیتال مارکتینگ ساده است. تعداد خانه‌های محدود این بوم کمک می‌کند تا تنها عنوان مهم‌ترین مسائل و موضوعات بیان شوند و از جزئیات صرف‌نظر شود. درنتیجه دید کلی و جامعی نسبت به جایگاه شما در دیجیتال مارکتینگ به دست خواهید آورد.
شما چه درزمینهٔ دیجیتال مارکتینگ مبتدی باشید یا حرفه‌ای، استفاده از این ابزار می‌تواند به شما کمک کند. با این ابزار می‌توانید ایده‌های خود را مرتب و تصویرسازی کنید. بوم دیجیتال مارکتینگ به شما کمک می‌کند تا ایده‌ها و برنامه‌های بازاریابی دیجیتال خود را راحت‌تر و سریع‌تر برای مشتریان و هم‌تیمی‌های خود توضیح دهید. همچنین استراتژی‌های خود را سریع‌تر طراحی و برنامه‌ریزی کنید. اگر کمپینی از برنامه بازاریابی شما با شکست مواجه شد، راحت‌تر می‌توانید قدم‌های اشتباه خود را پیدا کنید و از تکرار آن‌ها جلوگیری کنید و یا اینکه راه‌حلی برای مشکلاتی که پیش‌آمده پیدا کنید.
نمونه بوم دیجیتال مارکتینگ اول
این بوم دیجیتال مارکتینگ شامل بخش‌های زیر است:
مأموریت: هدف اصلی و کلی فعالیت کسب و کار، به عبارتی دلیل وجود این شرکت در مأموریت آن بیان می‌شود.
اهداف و چشم‌اندازها: اهداف بلندمدت و به بیانی آرزوهایی که یک کسب و کار در بلندمدت قصد رسیدن به آن‌ها را دارد.
برند: توضیح کامل درباره کسب و کار که در نگاه عمومی (منطقی و احساسی) جامعه دید می‌شود.
اکتساب: جذب بازدیدکنندگان از کانال‌های مختلف
ارزش پیشنهادی: ارزشی که در راه‌اندازی کسب و کار و طراحی محصول قول داده‌اید که به مشتری منتقل کنید. به عبارتی مزیت و ارجحیت محصول که به خاطر آن مشتری، محصول شما را انتخاب کند.
معرفی به دیگران: راهکارهایی برای اینکه کاربران محصول شما را به دیگران معرفی کنند.
مخاطبان هدف: مشتریانی که محصولتان را برای آن‌ها و بر اساس نیازهای آن‌ها طراحی کرده‌اید.
فعال‌سازی: اندازه‌گیری و بررسی اولین تجربه کار با محصول (برای محصولات اپلیکیشنی)
درآمد: بررسی رفتار کاربران برای افزایش کسب درآمد
بازار: موقعیت کسب و کار در بازار نسبت به رقیبان
نگه‌داشتن مشتری: راهکارهایی برای بازگشت مشتری (خرید مجدد یا استفاده از اپلیکیشن)
نمونه بوم دیجیتال مارکتینگ دوم
اجزای این بوم دیجیتال مارکتینگ عبارتند از:
معرفی تاکتیک‌های لازم
در این قسمت روش‌های بازاریابی انتخابی با توجه به‌کل قسمت‌های بوم دیجیتال مارکتینگ را می‌نویسید. توجه کنید که پر کردن این قسمت از بوم را در انتها انجام دهید.
ارایه ارزش پیشنهادی
در این قسمت باید ارزش پیشنهادی محصولتان برای مخاطب را بنویسید. این ارزش‌ها می‌توانید از طریق بیزینس مدل کسب و کارتان و تحقیقات بازارتان به دست آورید. درواقع ارزش پیشنهادی ارائه‌شده توسط شما در بوم بیزینس مدل و بوم دیجیتال مارکتینگ یکسان است. مثلاً پشتیبانی ۲۴ ساعته می‌تواند ارزش پیشنهادی شما نسبت به محصولات مشابه باشد.
مشخص کردن کانال یا وسیله بازاریابی
بهترین ابزار برای دسترسی به مخاطب هدف شما کجاست. یا اینکه کدام قسمت فضای دیجیتال برای معرفی شما مناسب‌تر است.
در نظر گرفتن مخاطبین هدف
در این قسمت بیان می‌کنید به زبان ساده محصولتان را برای چه کسی طراحی و تولید کرده‌اید؟ ویژگی‌های مشتری‌ای که از شما خرید می‌کند چیست؟ پاسخ این سوال دقیقاً پاسخی است که در مارکتینگ به آن نیاز دارید. تا ارزش‌افزوده محصول خود را به آن فرد پیشنهاد دهید و محصول خود را به آن گروه از افراد معرفی کنید. این افراد ممکن است مشتری شما نشوند اما کسانی هستند که ارزشمندی محصول شما برای آن‌ها قابل‌درک است و محصول شما را مفید می‌دانند و درنتیجه به دیگران معرفی می‌کنند. یا برای مثال در محصولاتی مانند اسباب‌بازی مخاطب تبلیغات شما کودکان هستند، اما درنهایت پدر و مادر آن‌ها محصول را خریداری می‌کنند.
برنامه ریزی سفر مشتریان
سفر مشتری به مراحلی گفته می‌شود که یک مشتری بالقوه با محصول و برندی آشنا می‌شود و درنهایت تصمیم به خرید می‌گیرد و خرید را انجام می‌دهد. شما باید برای هر مرحله از سفر مشتریان برنامه‌ریزی داشته باشید.
مشخص کردن اهداف نهایی براساس مدل Smart
هدف نهایی که قصد دارید با تاکتیک‌های بازاریابی به آن برسید چیست؟ اهداف خود را باید بر اساس مدل SMART انتخاب کنید.
مدل SMART می‌گوید یک هدف باید مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، قابل‌دستیابی، مرتبط و با زمان مشخص باشد.
تعریف شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI)
بعد از تعریف اهداف بازاریابی نیاز به شاخص‌هایی برای ارزیابی میزان رسیدن به اهداف دارید. شاخص‌های کلیدی عملکرد می‌تواند هرکدام از موارد زیر یا چیزهای دیگری غیر از آن‌ها باشد: تعداد فروش، تعداد بازدیدکنندگان از سایت، تعداد سابسکرایبرها و …
تعریف معیارهای اندازه‌گیری
معیارهای اندازه‌گیری به افزایش کیفیت KPI ها کمک می‌کنند. نوع معیارهای اندازه‌گیری مورداستفاده مانند شاخص‌های کلیدی عملکرد وابسته به پلتفرمی هستند که برای اندازه‌گیری انتخاب می‌کنید. برای مثال اگر KPI شما تعداد بازدیدکنندگان باشد، کاهش bounce rate می‌تواند به KPI شما کمک کند. ولی اگر KPI را میزان فروش در نظر گرفته باشید، کاهش bounce rate کمکی به آن نمی‌کند.CPC، CPL و CR معیارهایی در کمپین‌های دیجیتال مارکتینگ هستند.